Popularna obecnie idea lifelong learning, czyli uczenia się przez całe życie, towarzyszy człowiekowi od stuleci, chociaż nie zawsze była znana pod tą nazwą. Ciągła edukacja pozwala poszerzać posiadane kompetencje i kwalifikacje oraz dostosować się do zmian zachodzących na dynamicznym rynku pracy – tak było. Nowa rzeczywistość, z którą musimy się zmierzyć w dobie epidemii, nadaje idei nowy ton.

Lifelong learning w dobie kryzysu

Zgodnie z definicją Unii Europejskiej lifelong learning oznacza stałe podnoszenie kwalifikacji i kompetencji niezależnie od wieku i wcześniej zdobytego doświadczenia zawodowego. Kształcenie ma charakter ciągły i powinno trwać od dzieciństwa do wieku podeszłego, także po zakończeniu formalnej edukacji. Tyle z definicji. Jak to wygląda w praktyce? Idea lifelong learning oznacza, że możemy i powinniśmy uczyć się przez całe życie. Każda wiedza, jaką zdobywamy, jest tak samo cenna i możemy ją wykorzystać na drodze zawodowej – niezależnie od tego, czy uczyliśmy się sami, w domu, w szkole, czy na kursach.

Jedną z konsekwencji epidemii, jest izolacja tysięcy osób w domach i związany z nią brak dostępu do tradycyjnych źródeł nauczania (np. szkół, wyższych uczelni, kursów). Już teraz wymusza to konieczność korzystania wyłącznie z nowych technologii, takich jak Internet, i przeniesienia na nie całego ciężaru związanego z kształceniem się, czyli zdobywanie wiedzy w systemie tzw. e-learningu. Możemy także być prawie pewni zmian na rynku pracy w wielu branżach, które będą wymagały od pracowników elastyczności w poszukiwaniu innych źródeł zarobkowania, a tym samym otwartości na możliwości przebranżowienia. Zatem – idei lifelong learningu przestaje być teoretyczną koncepcją czy postulatem, a staje się swoistą koniecznością.

W Polsce ideę uczenia się przez całe życie promuje Instytut Badań Edukacyjnych (IBE). Jej rozwinięciem są m.in. takie narzędzia jak unijny, od kilku lat wdrażany w Polsce Zintegrowany System Kwalifikacji (ZSK) oraz związany z nim Zintegrowany Rejestr Kwalifikacji (ZRK), czyli praktyczne narzędzia, które pozwalają potwierdzać zdobyte kwalifikacje – także te, które zdobyliśmy samodzielnie, w domu.

Nauka w domu i nowe kwalifikacje

Podsumowując: czas spędzony w domu np. na kwarantannie nie musi być czasem jałowym. Może i powinien zostać wykorzystany na dokształcanie, zdobywanie nowych kompetencji zawodowych, przekwalifikowanie czy naukę języków obcych. Po powrocie do szeroko rozumianej normalności staniemy przed koniecznością rywalizacji na rynku pracy. „As w rękawie” – lub najlepiej kilka – będzie wtedy ważnym atutem. Warto inwestować w pomoce naukowe, kursy i szkolenia.

Jedno jest pewne – jeśli szukamy kursów lub szkoleń w internecie, muszą one dawać nam możliwość wiarygodnego potwierdzenia umiejętności certyfikatem. Słowo „wiarygodny” jest tu absolutnie kluczowe, ponieważ wiele propozycji, jakie znajdziemy w sieci, to tzw. „kursy-krzaki”. W takich sytuacjach pomocny jest system ZSK, który gromadzi, opisuje i porządkuje informacje na temat kwalifikacji, jakie możemy uzyskać w dowolny sposób.

Każda kwalifikacja, jaka została wpisana do systemu (można znaleźć je w Zintegrowanym Rejestrze Kwalifikacji) jest dokładnie opisana – wskazane jest, co należy wiedzieć i umieć, żeby uzyskać formalne potwierdzenie jej posiadania i otrzymać certyfikat. Do każdej kwalifikacji przypisany jest także właściwy poziom Polskiej Ramy Kwalifikacji, dzięki czemu można porównać je z kwalifikacjami nadawanymi w innych krajach. To narzędzie pozwala na wyrównanie szans osób uczących się samodzielnie i tych korzystających z formalnej edukacji, co w praktyce oznacza realizację zasady lifelong learningu. Zatem – ZSK porządkuje nasze zdobywanie wiedzy.

Lifelong learning priorytetem edukacyjnym UE

Koncepcja lifelong learning jest jednym z priorytetów UE, ponieważ pozwala społeczeństwu sprostać wyzwaniom współczesności: rozwojowi technologicznemu, światowej integracji i zmianom społeczno-kulturowym. Wspiera także przepływ pracowników pomiędzy sektorami gospodarki i ułatwia społeczną mobilność. Słowem – pozwala rynkowi pracy nadążać za zmianami cywilizacyjnymi. Hasła, które towarzyszą tej idei to aktywizacja zawodowa, przekwalifikowanie i zapobieganie wykluczeniu zawodowemu. W obecnej, szczególnej sytuacji roku 2020, kiedy pandemia wyznaczyła nowe wskazania dla gospodarki, wydaje się, że będą to obszary kluczowe na rynku pracy.
Więcej informacji na temat Zintegrowanego Systemu Kwalifikacji: www.kwalifikacje.edu.pl.

Instytut Badań Edukacyjnych to instytut badawczy prowadzący interdyscyplinarne badania naukowe nad funkcjonowaniem i efektywnością systemu edukacji w Polsce. Instytut uczestniczy w krajowych i międzynarodowych projektach badawczych i wdrożeniowych, przygotowuje raporty, sporządza ekspertyzy oraz pełni funkcje doradcze. Wspiera szeroko rozumianą politykę i praktykę edukacyjną. IBE współpracuje z centralną administracją publiczną i przedstawicielami samorządów. W 2018 roku Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych zdecydował się przyznać Instytutowi Badań Edukacyjnych kategorię A. Wysoko ocenił osiągnięcia naukowe i twórcze, potencjał naukowy oraz praktyczne efekty działalności naukowej IBE. Od 1982 roku Instytut jest wydawcą kwartalnika „EDUKACJA”.

Źródło informacji: Centrum Prasowe PAP