Czym są włókniaki?

Włókniaki (łac. fibroma) to zmiany skórne o nieregularnym kształcie, które przyjmują postać grudkowatych narośli. Powstają w wyniku nadmiernego rozrostu tkanki łącznej włóknistej. Zazwyczaj nie wywołują dolegliwości bólowych, chyba że występują w miejscach narażonych na tarcie – wtedy może dojść do ich naderwania, swędzenia i zaczerwienienia. Stanowią często problem natury estetycznej, ale w większości przypadków nie zagrażają zdrowiu pacjenta.

Zmiany te mogą być sygnałem pewnych zaburzeń metabolicznych w organizmie. Okazuje się, że włókniaki często towarzyszą takim schorzeniom jak insulinooporność, cukrzyca typu 2 czy zaburzenia lipidowe, dlatego nie powinny być lekceważone, szczególnie jeśli pojawiają się licznie i nagle. Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na temat przyczyn powstawania włókniaków koniecznie przeczytaj artykuł https://aiamedycynaestetyczna.pl/blog/wlokniak-objawy-i-przyczyny-wystepowania/.

Rodzaje włókniaków

W medycynie dermatologicznej wyróżnia się dwa podstawowe rodzaje włókniaków: miękkie i twarde. Różnią się one nie tylko wyglądem i konsystencją, ale również przyczynami powstawania i typowymi miejscami występowania.

Jak wyglądają włókniaki skóry - przyczyny ich powstawania

Włókniaki miękkie

Włókniaki miękkie (fibroma molle) to najczęściej występujące zmiany tego typu. Mają one barwę cielistą lub nieco ciemniejszą, lekko brązową. Są miękkie w dotyku i mogą być połączone ze skórą cienkim pasmem tkanki lub wyrastać z niej bezpośrednio. Najczęściej umiejscawiają się na:

  • powiekach
  • szyi
  • karku
  • pachwinach
  • tułowiu
  • pod pachami
  • pod piersiami

Włókniaki miękkie często występują mnogo i ich liczba zazwyczaj zwiększa się wraz z wiekiem. Badania sugerują, że ich podłoże jest głównie genetyczne. Szczególnie często rozwijają się u kobiet w czasie ciąży, co wskazuje na związek z wahaniami hormonalnymi.

Włókniaki miękkie - efekt stanu zapalnego w obrębie komórki tkanki łącznej

Włókniaki twarde

Włókniaki twarde (fibroma durum) to guzki o zwartej konsystencji, zbudowane z przeplatających się histiocytów i kolagenu, z nadmiernym rozrostem naskórka. W przeciwieństwie do włókniaków miękkich, zwykle występują pojedynczo. Przyjmują postać podskórnych guzków o kształcie workowatym lub kulistym, osiągając średnicę od 2 milimetrów do nawet 5 centymetrów.

Charakterystyczne miejsca występowania włókniaków twardych to przede wszystkim kończyny dolne, choć mogą pojawić się również na innych częściach ciała. Są twarde, gładkie lub szorstkie, a przy próbie ucisku przemieszczają się pod skórą. Ich kolor może być różny – od czerwonego, przez cielisty, po brązowy.

Jak działa wymrażanie włókniaków oraz laserowe usuwanie włókniaków

Przyczyny powstawania włókniaków

Przyczyny powstawania włókniaków są złożone i mogą być związane z różnymi czynnikami. Przyjrzyjmy się najważniejszym z nich:

Czynniki genetyczne

W przypadku włókniaków miękkich najważniejszą rolę odgrywają predyspozycje genetyczne. Występują one bardzo powszechnie, bez względu na płeć, a ich częstość wzrasta wraz z wiekiem. U niektórych osób genetyczna skłonność do powstawania włókniaków jest silniejsza, co objawia się ich wczesnym i licznym występowaniem.

Czynniki hormonalne

Zmiany hormonalne mają istotny wpływ na powstawanie włókniaków. U kobiet często rozwijają się one w czasie ciąży lub w okresie menopauzy. Na obecność włókniaków mogą wpływać zaburzenia związane z hormonami płciowymi oraz hormonem wzrostu.

Czynniki metaboliczne

Pojawianie się włókniaków najczęściej jest powiązane z problemami metabolicznymi. Zaburzeniom metabolicznym towarzyszą nieprawidłowości hormonalne, które sprzyjają rozwojowi tych zmian. Włókniaki często obserwuje się u osób z:

  • Insulinoopornością
  • Otyłością
  • Cukrzycą typu 2
  • Zaburzeniami lipidowymi (podwyższony cholesterol całkowity i LDL, obniżony HDL)

Co ciekawe, włókniaki mogą być sygnałem podwyższonego ryzyka rozwoju miażdżycy i innych chorób sercowo-naczyniowych.

Przyczyny powstawania włókniaków mogą być powiązane z zaburzeniami hormonalnymi i nadprodukcją leptyny przez komórki tłuszczowe

Urazy i stany zapalne

Włókniaki twarde są zmianami nabytymi. Powstają najczęściej w wyniku urazu skóry przebiegającego z wytworzeniem stanu zapalnego. Do czynników wywołujących zaliczyć można:

  • Skaleczenia
  • Otarcia
  • Ukąszenia owadów
  • Przewlekłe podrażnienie skóry

Objawy włókniaków

Objawy włókniaków zależą od ich rodzaju oraz miejsca występowania. Oto najważniejsze cechy charakterystyczne:

Wygląd i lokalizacja

Włókniaki miękkie mają postać kilkumilimetrowych guzków o cielistej lub brązowej barwie. Mogą występować zarówno pojedynczo, jak i w większych grupach. Najczęściej pojawiają się na twarzy, szyi, karku, plecach i pod pachami. Często są obecne również na powiekach.

Włókniaki twarde to zmiany podskórne wyczuwalne w postaci guzka o zróżnicowanej wielkości. Zwykle obszar, w którym występują różni się barwą i przyjmuje kolor od jasnobrązowego po czerwono-brązowy.

Dolegliwości

Włókniaki zazwyczaj nie wywołują dolegliwości bólowych ani innych objawów. Czasami jednak, szczególnie jeśli są zlokalizowane w miejscach narażonych na tarcie (np. pod biustonoszem, w pachwinie, przy pasku od spodni), mogą powodować dyskomfort, swędzenie lub nawet bolesność. W takich przypadkach może dojść do stanu zapalnego lub naderwania włókniaka, co objawia się zaczerwienieniem i zwiększoną wrażliwością na dotyk.

Włókniaki umiejscowione na powiekach mogą utrudniać widzenie, a te występujące w zgięciach skóry mogą być drażnione przez ubranie, co prowadzi do podrażnień i stanów zapalnych.

Diagnostyka włókniaków

Rozpoznanie i ocena zmian wymaga diagnozy lekarskiej. Lekarz dermatolog na podstawie wyglądu i badania klinicznego zwykle jest w stanie zidentyfikować włókniaka. W przypadku wątpliwości co do charakteru zmiany, może zostać wykonane badanie dermatoskopowe, które pozwala dokładniej ocenić strukturę zmiany skórnej.

Należy pamiętać, że groźne dla zdrowia zmiany skórne (w tym czerniak) mogą czasem imitować zmiany łagodne, w tym również włókniaki. Dlatego też zawsze należy zbadać zmiany przed ich usunięciem.

Metody usuwania włókniaków

Istnieje kilka metod usuwania włókniaków. Wybór odpowiedniej techniki zależy od rodzaju włókniaka, jego wielkości i lokalizacji, a także preferencji pacjenta i lekarza. Poniżej przedstawiamy najpopularniejsze metody, których zastosowanie ma na celu usunięcie włókniaków skórnych:

Usuwanie laserem CO2

Metoda ta polega na generowaniu kontrolowanego fototermicznego uszkodzenia zmiany. Jest to bardzo precyzyjna technika, dająca jednocześnie najlepsze efekty estetyczne. Laser emituje wiązkę światła o określonej długości fali, która jest absorbowana przez tkanki włókniaka, prowadząc do ich odparowania.

Elektrokoagulacja

Zabieg przeprowadzany z zastosowaniem urządzenia generującego prąd o wysokiej częstotliwości. W zależności od typu i wielkości zmiany dobierana jest specjalna końcówka (kulka, pętla itp.), która rozgrzewa tkanki doprowadzając do ich denaturacji i zniszczenia.

Krioterapia

Zabieg przeprowadzany z zastosowaniem podtlenku azotu lub ciekłego azotu. Podczas zabiegu, na zmianę działa bardzo niska temperatura powodując martwicę zmiany. Po czasie 2-3 tygodni zmiana ulega złuszczeniu. W zależności od typu i wielkości zmiany dobierana jest wielkość końcówki krioaplikatora oraz czas ekspozycji na działanie niskiej temperatury.

Wycięcie chirurgiczne

Metoda stosowana przy usuwaniu nieco większych zmian albo zmian podejrzanych w dermatoskopii o cechy złośliwości. Po wycięciu zmiana badana jest przez histopatologa.

Co ciekawe, technologia laserowa wykorzystywana przy usuwaniu włókniaków ma dużo szersze zastosowanie w medycynie estetycznej. Zabiegi laserowe mogą pomóc również w redukcji rozszerzonych porów skórnych. Dzieje się tak, ponieważ laser stymuluje produkcję kolagenu, co prowadzi do ogólnej poprawy tekstury skóry w okolicy zabiegowej. Więcej o rozszerzonych porach możesz przeczytać na stronie: https://hotmed.pl/uroda/rozszerzone-pory-przyczyny-skutki-i-domowe-sposoby-ich-redukcji

Włókniaki na skórze są usuwane zazwyczaj ze względów estetycznych

Zapobieganie powstawaniu włókniaków

Chociaż nie da się całkowicie wyeliminować ryzyka powstawania włókniaków, szczególnie jeśli istnieją predyspozycje genetyczne, można podjąć pewne działania, które mogą zmniejszyć prawdopodobieństwo ich wystąpienia lub ograniczyć ich liczbę:

Zdrowy styl życia

Ponieważ włókniaki często związane są z zaburzeniami metabolicznymi, utrzymanie zdrowej wagi ciała, regularna aktywność fizyczna i zbilansowana dieta mogą pomóc w zapobieganiu ich powstawaniu. Szczególnie ważne jest unikanie nadmiernego spożycia cukru i tłuszczów nasyconych, które mogą przyczyniać się do rozwoju insulinooporności i cukrzycy typu 2.

Kontrola chorób współistniejących

Jeśli cierpisz na choroby takie jak cukrzyca, insulinooporność czy zaburzenia lipidowe, ważne jest ich odpowiednie leczenie i kontrola. Właściwe zarządzanie tymi schorzeniami może zmniejszyć ryzyko powstawania włókniaków.

Ochrona skóry przed urazami

W przypadku włókniaków twardych, które powstają w wyniku urazów i stanów zapalnych, ważne jest odpowiednie dbanie o skórę i jej ochrona. Unikaj długotrwałego tarcia skóry o ubranie, stosuj odpowiednią odzież, która nie powoduje podrażnień, i dbaj o odpowiednie nawilżenie skóry.

Regularne badania dermatologiczne

Regularne wizyty u dermatologa pozwalają na wczesne wykrycie zmian skórnych i podjęcie odpowiednich działań. Jest to szczególnie ważne, jeśli masz genetyczne predyspozycje do powstawania włókniaków lub chorujesz na schorzenia, które zwiększają ryzyko ich wystąpienia. Więcej o zmianach skórnych, które warto skonsultować z dermatologiem, przeczytasz na blogu kliniki medycyny estetycznej na stronie https://aiamedycynaestetyczna.pl/blog/.

Podsumowanie

Włókniaki to powszechnie występujące zmiany skórne, które w większości przypadków nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Rozróżniamy dwa główne rodzaje włókniaków: miękkie, które mają podłoże genetyczne i hormonalne, oraz twarde, które powstają w wyniku urazów i stanów zapalnych skóry.

Chociaż zazwyczaj nie wywołują dolegliwości, mogą stanowić problem estetyczny, a w niektórych przypadkach powodować dyskomfort, szczególnie gdy są zlokalizowane w miejscach narażonych na tarcie. Istnieje kilka skutecznych metod usuwania włókniaków, w tym elektrokoagulacja, krioterapia, wycięcie chirurgiczne oraz usuwanie laserem CO2.

Zapobieganie powstawaniu włókniaków polega głównie na utrzymaniu zdrowego stylu życia, kontroli chorób współistniejących, ochronie skóry przed urazami oraz regularnych badaniach dermatologicznych. Choć nie zawsze można całkowicie zapobiec ich pojawieniu się, odpowiednia profilaktyka może znacząco zmniejszyć ryzyko wystąpienia tych zmian lub ograniczyć ich liczbę.

FAQ – najczęściej zadawane pytania dotyczące włókniaków

Czy włókniaki są groźne dla zdrowia?

Włókniaki to zazwyczaj łagodne zmiany skórne, które nie stanowią zagrożenia dla zdrowia. Bardzo rzadko ulegają zezłośliwieniu. Warto jednak pamiętać, że niektóre złośliwe zmiany skórne mogą przypominać włókniaki, dlatego zawsze warto skonsultować się z dermatologiem w celu postawienia właściwej diagnozy.

Czy włókniaki mogą znikać samoistnie?

Włókniaki zazwyczaj nie znikają samoistnie. Gdy już się pojawią, zwykle pozostają na skórze, a nawet mogą się powiększać. W niektórych przypadkach włókniak może ulec samoistnemu odklejeniu od skóry, szczególnie jeśli jest umiejscowiony na szypule i doszło do jej skręcenia lub przerwania.

Czy usuwanie włókniaków jest bolesne?

Większość zabiegów usuwania włókniaków przeprowadzana jest w znieczuleniu miejscowym, więc pacjent nie odczuwa bólu podczas zabiegu. Po zabiegu może wystąpić niewielki dyskomfort, zaczerwienienie lub obrzęk, które zazwyczaj ustępują w ciągu kilku dni.

Czy włókniaki mogą nawracać po usunięciu?

Po prawidłowym usunięciu włókniak zwykle nie odrasta w tym samym miejscu. Jednak, jeśli istnieją predyspozycje genetyczne lub czynniki sprzyjające ich powstawaniu, nowe włókniaki mogą pojawiać się w innych miejscach na ciele.

Czy ciąża sprzyja powstawaniu włókniaków?

Tak, ciąża jest jednym z czynników, które mogą sprzyjać powstawaniu włókniaków, szczególnie miękkich. Jest to związane ze zmianami hormonalnymi zachodzącymi w organizmie kobiety. U wielu kobiet obserwuje się zwiększoną liczbę włókniaków w czasie ciąży, które mogą utrzymywać się również po porodzie.