Stanisław Wachowiak - zapomniany bohater Inowrocławia
Urodził się 7 maja 1890 roku w Smolicach koło Gostynina w rodzinie robotników. Jak podkreślał przez całe życie, właśnie ten fakt był dla niego powodem do prawdziwej dumy - w swojej autobiografii napisał: "Byłem synem ludu i dumny z tego pozostanę do śmierci". Studia rozpoczął na uniwersytecie w Berlinie, a naukę kontynuował w Strasburgu, do momentu, gdy w 1913 został wydalony z uczeni za używanie języka polskiego w miejscu publicznym. Studia zakończył w Monachium uzyskując tytuł doktora. Rok 1916 to początek jego przygody z polityką. Przyjazd do Inowrocławia okazał się dla Wachowiaka drzwiami do prawdziwej, międzynarodowej kariery. Wygrał konkurs na członka zarządu i podskarbiego Banku Ludowego w Inowrocławiu, który już wtedy cieszył się uznaniem w skali kraju i prowadził współpracę z największymi niemieckimi instytucjami finansowymi.
W 1919 roku został wybrany na pierwszego polskiego przewodniczącego Rady Miejskiej Inowrocławia, jednocześnie udowadniając swoją wysoką pozycję społeczną. W czasie powstania wielkopolskiego - 5 stycznia 1919 roku, w imieniu Naczelnej Rady Ludowej przejął władzę w naszym mieście, przeprowadzając ewakuację niemieckiego garnizonu Inowrocławia. Po 5 latach intensywnej działalności na rzecz "miasta na soli" opuścił je, by już w 1920 roku zostać posłem na Sejm Ustawodawczy z okręgu Lubawa z listy Narodowego Stronnictwa Robotników, których aktywnie wspierał przez całe życie. W tym samym roku piastował funkcję podsekretarza stanu w Ministerstwie byłej Dzielnicy Pruskiej, jednocześnie prowadząc współprace z Naczelnikiem Państwa - marszałkiem Józefem Piłsudskim.
Gdy w 1924 roku został powołany na wojewodę pomorskiego, zrezygnował z mandatu poselskiego i wszystkich stanowisk partyjnych. Wraz z Eugeniuszem Kwiatkowskim był inicjatorem budowy portu w Gdyni i rozbudowy miasta, swą działalność zwieńczając podpisaniem dekretu erekcyjnego miasta. Poznań z kolei zawdzięcza mu ekspozycję Powszechnej Wystawy Krajowej. Zarządzał Związkiem Kopalń Górnośląskich "Robur" w Katowicach, pełniąc funkcję jej dyrektora. Stał się symbolem politycznego i finansowego sukcesu II RP. Pierwsze dni wojny postawiły przed nim wiele nowych wyzwań, którym zdecydowanie sprostał organizując pomoc humanitarną dla mieszkańców stolicy. Gdy Warszawa ogłaszała kapitulację, to właśnie dr Stanisław Wachowiak był jednym z negocjatorów warunków ewakuacji ludności z miasta. By uniknąć kary wiezienia w 1946 roku opuścił kraj, resztę życia spędzając na emigracji. Nie był to jednak koniec jego politycznej działalności. Angażował się bowiem w życie Polonii. Papież Paweł VI w dowód jego zasług dla Kościoła odznaczył dra Wachowiaka komandorią orderu św. Grzegorza Wielkiego. Zmarł 4 marca 1972 roku w Sao Paulo, gdzie został pochowany.
Przygoda doktora Stanisława Wachowiaka z Inowrocławiem nie była długa, bo trwała zaledwie 5 lat, jednak był to czas intensywnego wzrostu renomy miasta jak i samego polityka. To właśnie tutaj rozpoczął swoją prężną pracę na rzecz narodu polskiego. W ramach uznania jego udziału w rozwoju Kujaw, jedną z ulic Inowrocławia nazwano jego imieniem, a na ścianie działającego do dziś banku przy ulicy Solankowej 11, umieszczono tablicę pamiątkową. Widnieje na niej napis: "W hołdzie wielkiemu Polakowi Kujawianie". Świadczy to o ogromnej pracy i zaangażowaniu dr Stanisława Wachowiaka w rozwój regionu, z którego de facto nie pochodził. Mimo tego Inowrocław wiele mu zawdzięcza. Warto pamiętać o takich ludziach, nawet, a może właśnie szczególnie już po ich śmierci. Często nie jesteśmy świadomi tego, jak wygląda historia naszej małej ojczyzny oraz kto miał znaczący wpływ na jej kształtowanie. Doktor Stanisław Wachowiak z pewnością jest jedną z bardziej barwnych postaci, mających wpływ na kształtowanie pozycji gospodarczej przedwojennego Inowrocławia. Warto więc poświęcić chwilę, by przybliżyć sobie jego sylwetkę.
Aleksandra Fajfer i Klaudia Szustka. II LO im. Marii Konopnickiej w Inowrocławiu
Artykuł został przygotowany w celu przybliżenia mieszkańcom naszego miasta sylwetki dra Stanisława Wachowiaka, jako realizacja zadania konkursowego do Sejmu Dzieci i Młodzieży 2019.
