Trwała miłość lemurów niejedno ma imię

Podczas gdy około 90 proc. gatunków ptaków jest mniej lub bardziej monogamicznych, w przypadku około 6500 znanych gatunków ssaków odsetek ten wynosi zaledwie 3 do 5 proc. Oprócz ludzi długotrwałe więzi z jednym, wyjątkowym partnerem tworzą na przykład niektóre nietoperze, wilki, bobry i lisy.

Badania przeprowadzone w ciągu ostatnich 30 lat na gryzoniach wskazują na dwa hormony uwalniane podczas krycia, oksytocynę i wazopresynę, co sugeruje, że kluczem do trwałej miłości mogą być różnice w ich wpływie na mózg.

Pierwszych wskazówek dostarczyły badania nad nornikami preriowymi, małymi ssakami podobnymi do myszy, które w przeciwieństwie do większości gryzoni łączą się w pary na całe życie. Kiedy naukowcy porównali mózgi monogamicznych norników preriowych z ich “rozwiązłymi” odpowiednikami, nornikami górskimi i łąkowymi, odkryli, że norniki preriowe mają więcej receptorów dla tych hormonów, szczególnie w “układzie nagrody” mózgu.

Ponieważ owe hormony wzmacniają więzi męsko-żeńskie u norników, naukowcy od dawna zastanawiali się, czy mogą one działać w ten sam sposób u ludzi.

Nowe badania naukowców z Duke University sugerują, że długotrwałe przywiązanie do partnera może u różnych gatunków mieć związek z odmiennymi częściami mózgu. Autorzy porównywali monogamiczne i “rozwiązłe” gatunki lemurów z Madagaskaru. Wykorzystali technikę obrazowania zwaną autoradiografią, aby zmapować miejsca wiązania oksytocyny i wazopresyny w mózgach 12 lemurów, które zmarły z przyczyn naturalnych w Duke Lemur Center. Chociaż lemury to najbardziej odlegli krewni naczelnych, są bliżej genetycznie dużo bliższe ludziom niż norniki.

Zwierzęta reprezentowały siedem gatunków: monogamiczne lemury czerwonobrzuche (Eulemur rubriventer) i mongozy (Eulemur mongoz) oraz pięć niedochowujących wierności gatunków należących do tego samego rodzaju.

Porównanie wyników obrazowania mózgu lemurów z poprzednimi wynikami badań norników i małp ujawniło zauważalne różnice w gęstości i rozmieszczeniu receptorów hormonów. Wydaje się, że oksytocyna i wazopresyna działają na odmienne części mózgu u lemurów - co oznacza, że ich działanie może również mieć odmienne skutki.

Lemur czerwonobrzuchy i lemur mongoz należą do nielicznych gatunków w drzewie genealogicznym lemurów, w których partnerzy płci męskiej i żeńskiej trzymają się razem rok po roku, współpracując, aby wychować młode i bronić swojego terytorium.

Raz połączone pary spędzają większość czasu pielęgnując się nawzajem lub przytulone do siebie, często z ogonami owiniętymi wokół ciała. Samce i samice tych gatunków spędzają jedną trzecią życia z tym samym partnerem. Nie można tego samego powiedzieć o ich najbliższych krewnych, którzy często zmieniają partnerów.

Kolejnym krokiem naukowców ma być zbadanie, jak pary lemurów zachowują się względem siebie, jeśli działanie oksytocyny jest zablokowane, poprzez podawanie im leku, który tymczasowo zapobiega wiązaniu oksytocyny z jej receptorami w mózgu.

Autorzy zaznaczają, że ich odkrycia stanowią ostrzeżenie przed wyciąganiem prostych wniosków na podstawie eksperymentów na gryzoniach na temat powstawania ludzkich zachowań społecznych. Oksytocyna może być dla norników „eliksirem oddania”, ale może nim też być połączone działanie i interakcje wielu substancji chemicznych w mózgu, wraz z czynnikami ekologicznymi, które tworzą długotrwałe więzi u lemurów i innych naczelnych, w tym ludzi. Prawdopodobnie istnieje wiele różnych sposobów, poprzez które monogamia jest realizowana w mózgu. (PAP)

Autor: Paweł Wernicki

pmw/ zan/