Latem pierwsi zwiedzający zobaczą ekspozycje Centrum Szyfrów Enigma
Centrum Szyfrów Enigma powstaje w budynku przy skrzyżowaniu ulic Św. Marcin i Kościuszki, w miejscu, w którym niegdyś zlokalizowany był oddział biura szyfrów Sztabu Generalnego Wojska Polskiego. Pracowali w nim Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski - matematycy, którzy przyczynili się do złamania kodu niemieckiej maszyny szyfrującej Enigma.
"Centrum Szyfrów Enigma będzie czymś więcej niż muzeum" – zaznaczył zastępca prezydenta Poznania Mariusz Wiśniewski.
"Chcemy w nim pokazać historię kryptologii w przystępny sposób. Opowiedzieć, jak łamanie niemieckiego szyfru zaczęło się w Poznaniu, jakimi narzędziami posługiwali się nasi bohaterowie: Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski oraz jak ich osiągnięcia przełożyły się na skrócenie II wojny światowej" – tłumaczył Wiśniewski.
"Pokażemy również, jakie jest współczesne wykorzystanie osiągnięć kryptologii w cyfryzacji. Zależy nam na tym, by Centrum Szyfrów Enigma było miejscem, które nie tylko pokazuje przeszłość, ale i wskazuje przyszłość" – dodał.
Za budowę CSE odpowiedzialne jest konsorcjum spółek: Atrem, Firma Budowlana Dota oraz New Amsterdam. W ramach inwestycji modernizowane są wnętrza gmachu. Oprócz nowej aranżacji i remontu instalacji, zostanie również poprawiona jego dostępność dla osób z niepełnosprawnościami.
Równolegle do robót budowlanych trwają prace związane z przygotowaniem ekspozycji. Jak tłumaczył konsultant merytoryczny Centrum Szyfrów Enigma Szymon Dąbrowski, "przede wszystkim chcemy opowiedzieć o tym, co się wydarzyło w Poznaniu - o zorganizowanym tu kursie łamania szyfrów, o którym rzadko się wspomina, a który był przecież rewolucją w kryptologii".
"My również zaprosimy naszych gości do kursu szyfrów - każdy będzie mógł spróbować swoich sił w łamaniu kodów. Druga część wystawy poświęcona będzie Enigmie. Opowiemy o maszynach służących do walki z jej szyfrem oraz o sztafecie łamania Enigmy, którą rozpoczęli Polacy, a następnie przekazali pałeczkę Brytyjczykom, Francuzom, wreszcie Amerykanom. Ale historia ta nie skończyła się na pokonaniu hitlerowskich Niemiec, jej konsekwencją jest rozwój technologii cyfrowej aż do dzisiejszego dnia" – zaznaczył.
Miasto Poznań wraz z Uniwersytetem im. Adama Mickiewicza na zaprojektowanie i wybudowanie Centrum Szyfrów Enigma przeznaczyły blisko 30 mln zł. Operatorem CSE będzie Centrum Turystyki Kulturowej "TRAKT". Projekt jest realizowany w ramach Działania 4.4 Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego Wielkopolskiego Regionalnego Programu Operacyjnego na lata 2014-2020. Realizacja przebiega we współpracy z UAM oraz środowiskami społecznymi popularyzującymi historię polskiej myśli naukowej i technicznej.
Pierwsi turyści i mieszkańcy Poznania będą mogli zwiedzić obiekt latem tego roku.
W 1932 r. matematycy - Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski poznali tajemnicę działania niemieckiej elektromechanicznej maszyny szyfrującej Enigma. Dokonali tego po raz pierwszy metodami matematycznymi. Dotychczas w kryptologii stosowano głównie metody lingwistyczne.
Skonstruowana w latach 20. XX wieku Enigma miała służyć utajnianiu korespondencji handlowej. Szybko jednak wykorzystano ją w niemieckich siłach zbrojnych. Trzej polscy matematycy zaprojektowali kopię maszyny szyfrującej. Egzemplarze tego urządzenia powstawały w warszawskiej Wytwórni Radiotechnicznej AVA. Latem 1939 r. polskie władze wojskowe przekazały do Francji i Wielkiej Brytanii kopie maszyny wraz z informacjami dotyczącymi złamanego szyfru.
We wrześniu 1939 r. Rejewski, Różycki i Zygalski ewakuowali się przez Rumunię do Francji. Jerzy Różycki zginął w styczniu 1942 r. na statku, który zatonął w tajemniczych okolicznościach na Morzu Śródziemnym. Dwaj pozostali matematycy nadal zajmowali się niemieckimi szyframi, pracując w jednostce Wojska Polskiego w Wielkiej Brytanii.
Prace nad łamaniem kolejnych wersji i udoskonaleń szyfru Enigmy kontynuowano w brytyjskim ośrodku kryptologicznym w Bletchley Park. Zdaniem historyków, dzięki temu, że alianci znali informacje przesyłane przez Enigmę, II wojna światowa trwała krócej o 2-3 lata i w konsekwencji - uratowało to życie 20-30 milionom ludzi w Europie i na świecie.
W 2000 r. Marian Rejewski, Jerzy Różycki i Henryk Zygalski zostali pośmiertnie odznaczeni Krzyżami Wielkimi Orderu Odrodzenia Polski. W 2007 r. na ich cześć w Poznaniu odsłonięto, wykonany z patynowanego brązu, czterometrowy obelisk w kształcie graniastosłupa o podstawie trójkąta. Na każdej ze ścian wśród cyfr umieszczone są nazwiska kryptologów. (PAP)
autor: Anna Jowsa
ajw/ jann/
