Na wystawę składa się blisko trzy tysiące macew, z czego tysiąc z inskrypcjami i ornamentami, wydobytych ponad 10 lat temu przed budynkiem III LO w Inowrocławiu. Do tej pory składowane m.in. w Muzeum im. Jana Kasprowicza, teraz ujrzały światło dzienne.
Jak macewy znalazły się w miejscu, gdzie je odnaleziono? Pierwotnie znajdowały się właśnie na terenie byłego cmentarza żydowskiego przy ul. Libelta, który istniał od roku 1886 do II wojny światowej. Niemcy cmentarz zniszczyli, a nagrobki haniebnie wykorzystali do brukowania placu i ulic przy siedzibie Rejencji Inowrocławskiej, a obecnie ul. Narutowicza, w pobliżu liceum "Królówki".
O potrzebie godnego upamiętnienia zmarłych mówiło się od lat, a dziś te starania wielu osób i instytucji stały się faktem, co podkreślała starosta Wiesława Pawłowska.
![dsc-1790-thumb](https://ino.online/img/media/file/1/359949/dsc-1790-thumb.jpg?w=90&h=90)
Wiesława Pawłowska, starosta inowrocławski
Na ścianie zamontowanych jest blisko 600 kamieni, fragmentów żydowskich nagrobków, macew. Forma upamiętnienia nawiązuje do jerozolimskiej Ściany Płaczu. Ustawiona jest niczym synagoga na linii wschód-zachód. Środek ściany przecina wąska szczelina. W południe przebija się przez nią słoneczne światło. Za ścianą oraz w gabionach złożono setki pozostałych fragmentów macew.
- Gospodarzem uroczystości była Wiesława Pawłowska, starosta inowrocławski, która czyniła starania w zakresie powstania tej budowli, pozyskania gruntu na jej budowę i wsparcia finansowego. Dzięki przychylności władz kościelnych - prymasa Polski abpa Wojciecha Polaka możliwe było znalezienie miejsca, gdzie lapidarium takie mogło być wybudowane. Teren administrowany jest przez Parafię Rzymskokatolicką pw. Zwiastowania Najświętszej Maryi Pannie w Inowrocławiu. Oddany został w dzierżawę powiatowemu Muzeum im. Jana Kasprowicza - informuje powiat inowrocławski.
Znajdujące się w alei lipowej tablice wykonane w czterech językach - polskim, hebrajskim, angielskim i niemieckim, informują o historii tego miejsca.
Lapidarium dofinansował samorząd województwa kujawsko-pomorskiego w wysokości 96 tys. zł. Projektantką konstrukcji jest Katarzyna Hałas, a za realizację odpowiedzialne było Muzeum im. Jana Kasprowicza.
![dsc-1790-thumb](https://ino.online/img/media/file/1/359948/dsc-1790-thumb.jpg?w=90&h=90)
abp Wojciech Polak, prymas Polski
Prymas Polski wspólnie z naczelnym rabinem Polski Michaelem Schudrichem, a później także pozostali goście uczestniczący w uroczystości, złożyli na macewach kamienie. To sposób upamiętnienia zmarłych w judaizmie.
Na macewach zapisane są imiona dawnych mieszkańców tej ziemi: Ahron, Awraham, Cwi Hirsz, Dow Ber, Ejdel, Eliezer, Frajda, Frumet, Hinda, Jaakow, Jicchak, Jehuda, Josef, Meir, Miriam, Mosze, Perel, Rachel, Riwka, Sara, Szraga.
![dsc-1790-thumb](https://ino.online/img/media/file/1/359950/dsc-1790-thumb.jpg?w=90&h=90)
Piotr Całbecki, marszałek województwa kujawsko-pomorskiego
W inwentaryzację drzewostanu, uporządkowanie terenu i nasadzenia zaangażowała się młodzież z Zespołu Szkół Budowlanych i Zespołu Szkół Weterynaryjno-Przyrodniczych z Kobylnik, a w pracach porządkowych pomagał Zakład Karny i Zarząd Dróg Powiatowych w Inowrocławiu.
Drugim punktem czwartkowych uroczystości było otwarcie wystawy pt. „Zostały tylko kamienie. Żydzi w Powiecie Inowrocławskim” w Muzeum im. Jana Kasprowicza w Inowrocławiu. Poniżej zdjęcia z uroczystości na cmentarzu.