Sezony badań archeologów z Uniwersytetu Adama Mickiewicza, kierowanych przez prof. Aleksandrę Coftę-Broniewską i dr Józefa Bednarczyka przyniosły rozpoznanie chyba najważniejszego i najlepiej rozpoznawalnego stanowiska archeologicznego w Powiecie Inowrocławskim (zaledwie rozpoznanie, bowiem osada jest ogromna). Księżniczki z Kruszy Zamkowej, których groby datowane są na prawie 7000 lat. Osady pierwszych rolników. Ślady obecności Celtów, wybijających gdzieś na terenie Powiatu swoje elektronowe monety. Dowody wymiany handlowej z Cesarstwem Rzymskim, importowane naczynia, zabytki, kamienie do gier, setki monet... Pozostałości sanktuariów z przełomu er. I pytania, w tym to najbardziej rozpalające wyobraźnię. Czy rzeczywiście jesteśmy w Askaukalis? Odpowiedzi wciąż jeszcze kryją pola w Kruszy Zamkowej.
Dziś przypada rocznica odkrycia Askaukalis
| fot. Starostwo Powiatowe w Inowrocławiu
60 lat temu, 6 lipca 1962 roku rolnik Julian Pater znalazł na swoim polu w Kruszy Zamkowej srebrną rzymską monetę. Tak rozpoczyna się historia jednego z najbardziej interesujących stanowisk archeologicznych na Kujawach, utożsamianego przez niektórych z ptolemeuszowym Askaukalis.