Jego piosenki śpiewali tacy artyści jak Frank Sinatra, Ella Fitzgerald, Judy Garland, Jackie Wilson, Ray Charles. Edwards współpracował z Gershwinem, tworzył dla największych wytwóni filmowych w Hollywood, jego utwory wykorzystywano w znanych filmach, m.in. w „Śpiewaku jazzbandu”. Komponował muzykę do arcypopularnych na Broadway'u musicali, takich jak choćby „Czarnoksiężnik z Krainy Oz”. Wraz z bratem Leo (jak się okazało – także urodzonym w Inowrocławiu) pisał przez wiele lat muzykę do nasłynniejszej na Broadway'u rewii – Ziegfeld Follies. Zasłynął jako niezwykle skuteczny łowca młodych talentów (wprowadził na scenę m.in. Eddiego Cantora, czy braci Marx – najsłynniejszych komików pierwszej połowy XX wieku).

Pod koniec życia Edwardsa, w uznaniu jego zasług wytwórnia „Paramount Pictures” nakręciła pełnometrażowy film „Star Maker”, bazujący na biografii artysty. Rolę główną zagrał w nim najpopularniejszy wówczas aktor i piosenkarz – Bing Crosby (wykonujący wiele kompozycji Edwardsa). Inowrocławianin został wpisany do Songwriters Hall of Fame. Jest wymieniany obok najpopularniejszych kompozytorów żydowskiego pochodzenia, jak Bob Dylan, Irving Berlin, czy Simon & Garfunkel.

Temat inowrocławskiego pochodzenia Gusa Edwardsa po raz pierwszy podjął już dekadę temu Mirosław Amonowicz. Teraz twórczo rozwinięto wiele kwestii (teoretycznie – Łukasz Oliwkowski, muzycznie – Dariusz Jaskrowski), znaleziono jasne dowody dotyczące miejsca urodzenia kompozytora, obudowano temat kontekstowo i co najważniejsze nagrano płytę. Do realizacji nagrań zaproszono lokalnych muzyków oraz absolwentkę Musicalu i Choreografii Akademii Muzycznej w Łodzi – Magdę Lazar (także absolwentkę III LO). Co ukazały odnalezione dokumenty? Edwards był inowrocławskim Żydem o nazwisku Gustaw Szmerłowski (ojciec podpisywał się polskimi znakami, choć urzędnicy niemieccy z uporem zapisywali nazwisko jako Gustav Schmelowsky). Urodził się w 1878 roku przy ul. Rzeźnickiej, w tej części Inowrocławia, którą od średniowiecza zamieszkiwała gmina żydowska. Kilka kroków od domu znajdowała się tzw. mała synagoga. Jako trzynastolatek w 1891 roku wypłynął wraz z rodziną w poszukiwaniu nowego domu (zachowały się listy pasażerów statku Spaarndam). To był bilet w jedną stronę. Dzięki niezwykłemu talentowi wspiął się na wyżyny amerykańskiej kultury. Właściwie całe rodzeństwo z sukcesem funkcjonowało potem w branży artystycznej.

g1

Polifonika i Magda Lazar przygotowali właśnie płytę z wybranymi piosenkami Edwardsa, proponując współczesne opracowania i interpretacje. Ponad wiek temu niektóre z tych utworów (np. „School Days”, „By the Light of the Silvery Moon”) biły absolutne rekordy popularności w Stanach, ale zamiast płyt sprzedawano wówczas książki z nutami. Na początku XX wieku nie była jeszcze rozpowszechniona technika rejestrująca dźwięk, a tym bardziej przemysł fonograficzny. Po II wojnie światowej w kulturze amerykańskiej nastąpiło nowe rozdanie i o takich postaciach jak Gus Edwards po prostu zapomniano. Krążek Polifoniki jest więc pierwszą płytą tylko z jego przebojami (można znaleźć niektóre piosenki na składankach najpopularniejszych utworów Hollywood). Spośród dużego muzycznego dorobku Edwardsa wybrano 12 piosenek, które dobrze ilustrują zarówno rozpiętość możliwości melodycznych Edwardsa jak i rozrzut tematyczny. Melodie zyskały współczesne opracowania, dodano również autorską piosenkę opowiadającą o losach postaci.

Z Inowrocławiem związani są nie tylko Polifonika i Gus Edwards, ale również wydawnictwo FARNA, które postanowiła płytę „Gus Edwards Overview” wydać. Istotne to również o tyle, że z FARNĄ współpracuje Maciej Meller – gitarzysta jednego z najbardziej popularnych rockowych zespołów w Polsce – Riverside. Podczas amerykańskiej trasy zespołu, zainspirowany ciekawą historią Edwardsa, usłyszaną od znajomych muzyków z Polifoniki, postanowił odnaleźć jego grób na Woodlawn Cemetery w Nowym Jorku. Warto dodać, że w pobliżu nagrobku Edwardsa spoczywają tak wybitne postacie jak Miles Davies czy Duke Elington.

Premiera płyty „Gus Edwards – Overview” będzie miała miejsce w czasie koncertu Polifoniki 9 października w Teatrze Miejskim. Wcześniej, bo 26 września w Saloniku Literacko-Artystycznym Biblioteki Miejskiej w Inowrocławiu zorganizowane zostanie też specjalne przedpremierowe spotkanie poświęcone odkryciu historii Gusa Edwardsa.

Już teraz w Internecie pojawia się EP-ka z płyty „Gus Edward Overview” Polifoniki oraz klip do singla „School Days”, przygotowany przez młodzież z III LO w Inowrocławiu.

Więcej informacji na temat niezwykłego projektu można znaleźć na profilu Polifonika & Magda Lazar na Facebooku. Projekt został wsparty stypendium artystycznym prezydenta Inowrocławia, a także środkami Urzędu Marszałkowskiego w Toruniu.

Magda Lazar – śpiew
Dariusz Jaskrowski – instrumenty klawiszowe
Tomasz Sikorski – gitara elektryczna
Robert Dąbrowski – gitara basowa
Sebastian Niemiec – saksofon
Łukasz Oliwkowski – perkusja
Produkcja nagrań – Zbigniew Florek (studio Islands)